Terimler
Filarmoni
Filarmoni
Filarmoni:
Konserler düzenleyen, müzik sanatının gelişmesini ve yaygınlaşmasını teşvik eden müzik topluluğudur. Filarmoni dernekleri, genç müzisyenlerin tanıtımına ve sanatsal gelişimine katkıda bulunur, diğer ülkelerdeki konser organizasyonları ile sanatsal ilişkiler kurur.[1] Filarmoni, solistler, orkestra ve büyük müzik topluluklarına sahiptir.
Konçerto
Konçerto, sanatçının bir veya birkaç müzik çalgısıyla virtüözitesini (çalma ustalığı) ve müzikal yeteneklerini dinleyiciye sunmak amacıyla icra edilen müzik parçasının genel adıdır.
Mezzo-soprano
Klasik Batı müziğinde mezzo-soprano bir kadın vokal türü olup soprano ve kontralto kadın ses türleri arasındadır.
Klasik Batı müziğinde mezzo-soprano ses türü için ses açıklığı:
- Opera müziği: Orta Do altındaki ikinci La ile bunun iki oktav üstündeki La (veya A3 - A5). Fakat Orta Do altındaki Sol ile tiz Do arasında (G3 - C5) de olabilmektedir.
Mezzo-sopranolara genellikle opera eserlerinde ikinci derecede roller için vokalistlerdir. Tipik mezzo-soprano rolleri cadılar (örneğin Verdi'nin Il Travatore eserinde Azucena), baştan çıkartıcı kadınlar (örneğin Verdi'nin Aida eserinde Amneris), dadılar ve erkek rolünü oynayan kadın vokalisttir (örneğin Mozart'ın Figaro'nun Düğünü eserinde Cherbino). Fakat bunun çok ünlü istisnaları da vardır: Bizet'nin Carmen başrolü, Rosina in Rossini'nin Sevil Berberi'nde Rosina başrolü. Aynı zamanda bazen sopranolar için bestelenmiş eserlerde mezzo-sopranolar yer alabilmaktedir; örneğin Mozart'ın Cosi fan tutte eserinde Despina ve Don Giovanni eserinde Zerlina.
Tenor
Dilimize Latinceden geçmiş olan tenör kelimesi, en tiz erkek sesi manasına gelir. Sesi bu şekilde olan ses sanatçılarını tanımlamak için de bu kelime kullanılır.
Bariton
Bariton (barytone; Fransızca: baryton; Almanca: Bariton; İtalyanca:baritono), bas ve tenor insan sesleri arasında bulunan erkek insan sesi tipidir. Etimolojik olarak Yunanca derin veya ağır sesli anlamına gelen βαρυτονος kelimesinden gelmektedir.
Bariton ses türü için ses açıklığı:
- Koro müziği: Orta Do altındaki ikinci La ile orta Do üstündeki Fa (veya A2 - F4);
- Opera müziği: Orta Do altındaki ikinci La ile orta Do üstündeki Sol (veya A2 - G4).
Kapriçyo
Beklenmedik değişmeleri olan, çalgı ya da ses için bestelenmiş parça.
Uvertür
Uvertür, opera, bale veya konçertonun açılışındaki parçadır. Opera, baştan sona bestelenmiş, sololu, korolu, orkestralı sahne oyunudur. Oyuncuların her şeyi şarkıyla anlattığı oyunun metnine "libretto" denir. Oyun süresinin çoğunu sözlü bölümler oluşturur.
Senfoni
Senfoni genellikle orkestralar için bestelenmiş uzun müzik yapıtıdır. "Senfoni" belirli bir biçimi ifade etmez. Her ne kadar çoğu senfoni, ilki sonat biçiminde olan dört bölümden oluşan titremsel (tonal) çalışmalardan olsa ve müzik kuramcıları sıklıkla "klasik" senfoninin yapısını böyle tanımlasa da, bu biçimin klasik ustaları kabul edilen Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart ve Ludwig van Beethoven'ın bestelediği bazı senfoniler bile bu kalıba uymaz.
Senfoni, bir klasik dönem (1700-1850) ürünüdür. Klasik dönem öncesi bazı yapıtlara da senfoni adı verildiyse de, ilk gerçek senfoniler klasik dönemde ortaya çıkmıştır. Barok dönem ve öncesinde senfoni (sinfonia), koral eserlerin (örneğin oratoryoların) başında veya aralarında çalınan, sadece orkestra için yazılmış parça anlamına gelmekteydi. Klasik dönemde ise "orkestra için sonat" halini aldı.
İlk önemli senfoniler; Johann Sebastian Bach'ın oğullarının, Joseph Haydn'ın ve Wolfgang Amadeus Mozart'ın senfonileridir. Bu senfonilerin genel kalıbı şöyleydi:
- Allegro (veya Andante-Allegro)
- Andante (veya Adagio)
- Menuetto ve Trio
- Finale (Allegro veya Presto)
Klasik dönemde yetişmiş olmasına rağmen romantik eserler vermiş olan Ludwig van Beethoven'ın ilk senfonisi de bu kalıba uygundur. Fakat bundan sonraki senfonileri yeni bir akım başlattı: Romantizm. Beethoven ve Schubert'in özellikle son senfonileri romantik dönem (1850-1900) senfonileri sayılır. Romantik dönemin ünlü senfoni bestecileri Hector Berlioz (Fantastik Senfoni), Felix Mendelssohn (İskoç Senfonisi), Robert Schumann (Ren Senfonisi), Anton Bruckner, Johannes Brahms, Peter İlyiç Çaykovski (Patetik Senfoni), Camille Saint-Saëns (Orglu Senfoni), Antonín Dvořák, Jean Sibelius, Gustav Mahler, Dimitri Şostakoviç olarak sıralanabilir.
Kontrtenor
Kontrtenor göğüs rezonansının da desteği ile zenginleştirilmiş kafa sesini kullanarak kadın sesine (soprano, mezzo soprano ya da kontralto) erişebilen erkek şarkıcılara verilen addır. Günümüzde kastratolar ve kontrtenorlar karıştırılır. Bunun nedeni ise kontrtenorlara doğal kastrato da denmesidir.
Vokal (Solist)
Vokal veya solist, şarkı söyleyen, şarkı söyleme yeteneği olan veya mesleği şarkı söylemek olan,bir müzik eserine eşlik etmek için sesini kullanan müzisyen. Şarkıcı terimi daha çok belli bir melodiyi söyleyen müzisyenler için kullanılırken vokalist terimi, insana özgü ancak melodik olmayan diğer sesleri de kompozisyon içinde kullanan müzisyenler için dile getirilir.
Ana vokal terimi (veya sadece vokal) müzik eserinin önde yer alan, birincil vokalini seslendirenler için, arka vokal terimi ise ana vokale veya parçaya eşlik eden diğer müzisyenler için kullanılır.